Liga Mistrzów UEFA (ang. UEFA Champions League, wym. [juːˈeɪfə ˈtʃæmpiənz ˈliːg]) – międzynarodowe, europejskie, klubowe rozgrywki piłkarskie, utworzone z inicjatywy UEFA w 1992, jako kontynuacja Pucharu Europy Mistrzów Krajowych (zwanego też Pucharem Europy lub Pucharem Mistrzów) i regularnie prowadzone przez tę organizację od sezonu 1992/1993 w ramach europejskich pucharów. Przeznaczone dla najlepszych męskich drużyn klubowych (zajmujących czołowe miejsca w europejskich ligach krajowych) oraz rozgrywane na europejskich stadionach. Są to najbardziej prestiżowe klubowe zmagania piłkarskie w Europie.
20 października 1900, kiedy nie było jeszcze FIFA i UEFA odbył się w Paryżu we Francji pierwszy turniej piłkarski „Piłka nożna na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1900”. Udział w nim wzięły 3 kluby z Europy: Upton Park F.C. z Wielkiej Brytanii, USFSA XI z Francji i Université de Bruxelles z Belgii. O pierwsze miejsce rywalizowały Upton Park F.C. i USFSA XI, jednak to Brytyjczycy wygrali. W meczu o drugie miejsce starli się Francuzi i Belgowie. Po wygranym meczu wicemistrzem został USFSA XI.
Turniej został utworzony 26 lutego 1955 – (jako pierwszy z europejskich pucharów klubowych w drużynowych konkurencjach sportowych) – z inicjatywy Gabriela Hanota, reportera francuskiego dziennika sportowego L’Équipe, a jego pierwszą edycję przeprowadzono w sezonie 1955/1956. Od I rundy (ewentualnie rundy eliminacyjnej) do fazy półfinałowej rozgrywany był on systemem pucharowym, tj. w formie dwumeczu (spotkanie „u siebie” i „na wyjeździe”), po którym zwycięzca awansował do kolejnej rundy, a przegrywający odpadał z rywalizacji. Pojedynkiem finałowym było jedno spotkanie, organizowane na neutralnym stadionie.
Od sezonu 1991/1992 zmagania przybrały formę rozgrywek grupowych (dwie 4-zespołowe grupy), z jednomeczowym finałem dla zwycięzców każdej z nich. Przed rozpoczęciem edycji 1992/1993 zmieniono ich oficjalną nazwę na „Liga Mistrzów”, gruntownie przy tym reformując ich formułę, przez co rywalizacja prowadzona pod tym szyldem stała się najbardziej prestiżowym i komercyjnym przedsięwzięciem piłki nożnej na świecie. W kolejnych sezonach powiększono liczbę uczestniczących w nim drużyn z 8 – przez 16 (od 1994/1995) i 24 (od 1997/1998) – do 32 (od 1999/2000), dopuszczając do udziału nie tylko mistrzów poszczególnych krajów, ale – w przypadku najsilniejszych federacji – również drużyny zajmujące drugie, trzecie, a nawet czwarte miejsca w końcowej tabeli najwyższego szczebla ligowego. Stworzono w ten sposób turniej w którym rywalizują najlepsze drużyny europejskie, a niejednokrotnie na świecie. Dotychczas najczęściej w Lidze Mistrzów / PEMK triumfowali Real Madryt, Milan, Liverpool FC, Bayern Monachium i Barcelona. Od momentu powstania Ligi Mistrzów w 1992, jedyną drużyną, która obroniła mistrzowski tytuł (2017) jest Real Madryt, a w 2018 roku osiągnęli hattrick zwycięstwa w tych zawodach.
Oficjalny utwór rozgrywek Ligi Mistrzów UEFA jest adaptacją hymnu koronacyjnego Georga Friedricha Händla Zadok the Priest dokonaną przez Tony'ego Brittena w 1992. Został wykonany przez Royal Philharmonic Orchestra. Refren śpiewany jest w trzech oficjalnych językach UEFA: angielskim, francuskim i niemieckim. Pełna wersja utworu trwa około trzech minut. Istnieją również krótsze warianty hymnu poprzedzające i kończące każdy mecz rozgrywany w ramach rozgrywek pucharu.
Trofeum sportowym turnieju jest puchar wykonany ze srebra próby 925, o masie 11 kg i wysokości 74 cm. Zwycięzca zawodów puchar otrzymuje na 10 miesięcy na wypożyczenie od UEFA. Zwycięzca turnieju otrzymuje pomniejszoną (mającą maksymalnie 80% wielkości) kopię trofeum. Jeśli klub piłki nożnej zwyciężył trzy razy z rzędu w zawodach UEFA Champions League otrzymuje równowymiarową kopię COUPE DES CLUBS CHAMPIONS EUROPÉENS. Ta sama sytuacja zachodzi jeśli klub zwyciężył pięciokrotnie w zawodach Pucharu Europejskich Mistrzów Krajowych / Ligi Mistrzów. Skutkiem tego jest także to, że jeśli zespół piłkarski bez wcześniejszych tytułów zwycięzcy LM 6 razy z rzędu wygra turniej, to po trzech razach otrzymuje kopię 1:1 i kolejną kopię 1:1 po szóstym razie, a nie po piątym zwycięstwie (wynik kasowania po trzykrotnym zwycięstwie z rzędu). Obecny puchar jest szóstym gdyż pozostałe zostały wręczone na stałe zespołom, które spełniły wcześniej opisane warunki. Obecny puchar jest z 2006 r., wykonany po piątym zwycięstwie w zawodach Liverpoolu i uzyskaniu trofeum na własność. W 2009 r. UEFA przyjęła zasadę, że nagroda rzeczowa UEFA Champions League nie będzie darowana zwycięzcom pięciokrotnym lub trzykrotnym z rzędu, a zespół zwycięski będzie mógł wykonać kopię 1:1. Na pucharze turnieju jest grawerowana nazwa zwycięzcy rywalizacji.
Honorowa odznaka Ligi Mistrzów została wprowadzona po raz pierwszy w rozgrywkach Ligi Mistrzów 2000/2001 dla klubów, które zdobyły trofeum na stałe. Sama odznaka pojawia się podczas rozgrywek Ligi Mistrzów na lewym rękawie. Obecnie jest to szara tarcza, która w tle posiada kontury pucharu Ligi Mistrzów w białym kolorze. Wcześniejsza wersja odznaki miała kolor ciemnoniebieski z białymi konturami trofeum. W tarczy wpisana jest również liczba zwycięstw w rozgrywkach, danej drużyny. Odznakę przyznaje się drużynie, która 3 razy z rzędu zdobyła Puchar Europy Mistrzów Krajowych lub wygrała rozgrywki Ligi Mistrzów, bądź pięciokrotnie tryumfowała w całej historii obu tych rozgrywek łącznie.
Honorową tarczę posiadają :
Znajduje się na prawym rękawie podczas rozgrywek Ligi Mistrzów, Jest to okrągła tarcza przedstawiająca oficjalny symbol tych rozgrywek
Drużynie, która w ubiegłym sezonie wygrała rozgrywki Ligi Mistrzów, w całym następnym sezonie, podczas trwania rozgrywek, przysługuje prawo do noszenia tarczy „obrońcy tytułu”. Emblemat ten został po raz pierwszy pokazany w sezonie 2004/2005. Wówczas prawo do „noszenia” tej odznaki miała drużyna FC Porto. Na tarczy widnieje także rok, kiedy dana drużyna wygrała rozgrywki.
Rozgrywki grupowe są poprzedzone eliminacjami, w których biorą udział mistrzowie niżej sklasyfikowanych krajów oraz drużyny z trzecich i czwartych miejsc z najlepszych lig europejskich. Sama Liga Mistrzów składa się z dwóch faz. Pierwsza – faza grupowa, gdzie 32 drużyny grają w 8 grupach po 4 w każdej. Wszystkie drużyny grają ze sobą dwa razy. Z każdej grupy awansują dwa najlepsze kluby, natomiast trzecia drużyna awansuje do Ligi Europy. Druga faza – play off rozgrywana jest systemem pucharowym. Drużyny z danej pary grają ze sobą dwa razy – raz u siebie, raz na wyjeździe. Do finału awansują dwie drużyny, które rozgrywają tylko jedno spotkanie na ustalonym przed startem rozgrywek neutralnym stadionie.
Od sezonu 2009/10, zgodnie z zarządzeniem Komitetu Wykonawczego UEFA z 30 listopada 2007 r., została przeprowadzona reforma dotycząca uczestnictwa drużyn, zwaną popularnie "reformą Platiniego". Ma ona ułatwić awans do fazy grupowej zespołom z lig europejskich zajmujących niższe lokaty w klubowym rankingu UEFA.
Według reformy, 22 zespoły mają zapewniony bezpośredni awans do fazy grupowej, czyli o 6 więcej niż przedtem. Dodatkowe lokaty to mistrzowie lig, które zajmują 10-12. miejsce w rankingu UEFA oraz zespoły, które uplasują się na 3. miejscu w ligach, które zajmują 1-3. lokatę w rankingu. Pozostałe 10 lokat w Lidze Mistrzów przeznaczone jest dla zwycięzców eliminacji. W przeciwieństwie do starego formatu, zespoły zajmujące np. 4. lokatę w lidze angielskiej nie będą rywalizowały z mistrzami Polski, bo eliminacje będą dwutorowe. O pierwsze pięć miejsc walczą ze sobą mistrzowie federacji 13-53 (oprócz Liechtensteinu), a o pozostałe pięć nie-mistrzowie z federacji 1-15. Poza tym, datę finału przesunięto ze środy na sobotę 20. tygodnia kalendarzowego, na godzinę 20:45 CET[1][2]. Ponadto IV runda eliminacyjna jest obsługiwana przez UEFA tak samo jak faza grupowa.
Decyzja ta spotkała się ze sprzeciwem grupy G-14. Platini zapowiedział jednak, że reforma zostanie przeprowadzona bez względu na jakiekolwiek protesty, a G-14 została rozwiązana po ugodzie z FIFA i UEFA w sprawie rekompensat za kontuzje zawodników podczas meczów Mistrzostw Świata i Europy[3].
Lista finalistów Pucharu Europy Mistrzów Klubowych:
Lista finalistów Ligi Mistrzów UEFA:
Drużyna | Zwycięzca | Finalista | Zwycięzca (lata) | Finalista (lata) |
---|---|---|---|---|
Real Madryt | 13 | 3 | (1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1966, 1998, 2000, 2002, 2014, 2016, 2017, 2018) | (1962, 1964, 1981) |
A.C. Milan | 7 | 4 | (1963, 1969, 1989, 1990, 1994, 2003, 2007) | (1958, 1993, 1995, 2005) |
Bayern Monachium | 5 | 5 | (1974, 1975, 1976, 2001, 2013) | (1982, 1987, 1999, 2010, 2012) |
FC Barcelona | 5 | 3 | (1992, 2006, 2009, 2011, 2015) | (1961, 1986, 1994) |
Liverpool F.C. | 5 | 3 | (1977, 1978, 1981, 1984, 2005) | (1985, 2007, 2018) |
Ajax Amsterdam | 4 | 2 | (1971, 1972, 1973, 1995) | (1969, 1996) |
Inter Mediolan | 3 | 2 | (1964, 1965, 2010) | (1967, 1972) |
Manchester United | 3 | 2 | (1968, 1999, 2008) | (2009, 2011) |
Juventus Turyn | 2 | 7 | (1985, 1996) | (1973, 1983, 1997, 1998, 2003, 2015, 2017) |
Benfica Lizbona | 2 | 5 | (1961, 1962) | (1963, 1965, 1968, 1988, 1990) |
Nottingham Forest F.C. | 2 | 0 | (1979, 1980) | |
FC Porto | 2 | 0 | (1987, 2004) | |
Celtic F.C. | 1 | 1 | (1967) | (1970) |
Hamburger SV | 1 | 1 | (1983) | (1980) |
Steaua Bukareszt | 1 | 1 | (1986) | (1989) |
Olympique Marsylia | 1 | 1 | (1993) | (1991) |
Borussia Dortmund | 1 | 1 | (1997) | (2013) |
Chelsea F.C. | 1 | 1 | (2012) | (2008) |
Feyenoord Rotterdam | 1 | 0 | (1970) | |
Aston Villa F.C. | 1 | 0 | (1982) | |
PSV Eindhoven | 1 | 0 | (1988) | |
Crvena Zvezda Belgrad | 1 | 0 | (1991) | |
Atlético Madryt | 0 | 3 | (1974, 2014, 2016) | |
Stade de Reims | 0 | 2 | (1956, 1959) | |
Valencia CF | 0 | 2 | (2000, 2001) | |
ACF Fiorentina | 0 | 1 | (1957) | |
Eintracht Frankfurt | 0 | 1 | (1960) | |
Partizan Belgrad | 0 | 1 | (1966) | |
Panathinaikos Ateny | 0 | 1 | (1971) | |
Leeds United | 0 | 1 | (1975) | |
AS Saint-Étienne | 0 | 1 | (1976) | |
Borussia Mönchengladbach | 0 | 1 | (1977) | |
Club Brugge | 0 | 1 | (1978) | |
Malmö FF | 0 | 1 | (1979) | |
AS Roma | 0 | 1 | (1984) | |
Sampdoria Genua | 0 | 1 | (1992) | |
Bayer 04 Leverkusen | 0 | 1 | (2002) | |
AS Monaco | 0 | 1 | (2004) | |
Arsenal F.C. | 0 | 1 | (2006) |
Lp. | Kraj | Ilość zwycięstw | Ilość finalistów |
---|---|---|---|
1. | Hiszpania | 18 | 11 |
2. | Włochy | 12 | 16 |
3. | Anglia | 12 | 8 |
4. | Niemcy | 7 | 10 |
5. | Holandia | 6 | 2 |
6. | Portugalia | 4 | 5 |
7. | Francja | 1 | 5 |
8. | Jugosławia | 1 | 1 |
Rumunia | 1 | 1 | |
Szkocja | 1 | 1 | |
11. | Belgia | 0 | 1 |
Grecja | 0 | 1 | |
Szwecja | 0 | 1 |
Od czasu rozpoczęcia rozgrywek, sześciokrotnie miało miejsce rozgrywanie finału Ligi Mistrzów przez drużyny ligowe z tego samego państwa. W finale grały drużyny z Hiszpanii w 2000, 2014 oraz w 2016, z Włoch w 2003, z Anglii w 2008 i z Niemiec w 2013[4].
W epoce Pucharu Europy Mistrzów Krajowych (do 1992 roku) największym sukcesem polskich klubów było dotarcie do półfinału. Sztuka ta udała się dwóm polskim klubom Legii Warszawa (w sezonie 1969/1970) oraz Widzewowi Łódź (w sezonie 1982/1983). W 1992 roku UEFA powołała do życia Ligę Mistrzów, która zastąpiła Puchar Europy Mistrzów Krajowych. Wówczas też zreformowano system rozgrywek wprowadzając fazę grupową (poprzedni system rozgrywek był systemem całkowicie pucharowym) oraz kwalifikacje do tychże rozgrywek. Po wprowadzeniu Ligi Mistrzów polskie kluby zakwalifikowały się do fazy grupowej trzykrotnie, zaś największym sukcesem było osiągnięcie przez Legię Warszawa ćwierćfinału w sezonie 1995/1996.
Polskie kluby w fazie grupowej i pucharowej Ligi Mistrzów:
Ten artykuł od 2017-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Zestawienie piłkarzy, którzy zdobyli dużą liczbę goli w meczach Pucharu Europejskich Mistrzów Krajowych / Ligi Mistrzów UEFA (od 1955 roku, łącznie z meczami kwalifikacyjnymi).
Pogrubioną czcionką – zostali zaznaczeni piłkarze, którzy kontynuują karierę piłkarską.
Skróty:
Lp. | Piłkarz | Gole | FP | FG | FK | Mecze | Skuteczność | Lata | Kluby |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Cristiano Ronaldo | 122 | 55 | 66 | 1 | 160 | 0,75 | 2003– | Manchester United (16) Real Madryt (105) Juventus (1) |
2. | Lionel Messi | 105 | 41 | 64 | 0 | 127 | 0,80 | 2005– | Barcelona |
3. | Raúl González Blanco | 71 | 20 | 51 | 0 | 144 | 0,49 | 1995–2011 | Real Madryt (66) FC Schalke 04 (5) |
4. | Ruud van Nistelrooy | 60 | 6 | 50 | 4 | 81 | 0,74 | 1998–2012 | PSV Eindhoven (9) Manchester United (38) Real Madryt (13) |
5. | Andrij Szewczenko | 59 | 17 | 29 | 13 | 115 | 0,51 | 1994–2011 | Dynamo Kijów (22) Milan (33) Chelsea (4) |
Karim Benzema | 59 | 17 | 40 | 0 | 108 | 0,55 | 2005– | Olympique Lyon (12) Real Madryt (47) |
|
7. | Thierry Henry | 51 | 12 | 38 | 1 | 114 | 0,45 | 1997–2010 | AS Monaco (7) Arsenal F.C. (35) Barcelona (9) |
8. | Filippo Inzaghi | 50 | 16 | 30 | 4 | 85 | 0,59 | 1997–2012 | Juventus (17) Milan (33) |
9. | Alfredo Di Stéfano | 49 | 58 | 0,84 | 1955–1964 | Real Madryt | |||
Zlatan Ibrahimović | 49 | 11 | 37 | 1 | 120 | 0,40 | 2005–2018 | AFC Ajax (7) Juventus (3) Inter Mediolan (6) Barcelona (4) Milan (9) Paris Saint-Germain (20) |
|
Robert Lewandowski | 49 | 19 | 30 | 0 | 76 | 0,64 | 2011– | Borussia Dortmund (17) Bayern Monachium (32) |
|
12. | Eusébio | 47 | 64 | 0,73 | 1961–1974 | SL Benfica | |||
13. | Alessandro Del Piero | 44 | 9 | 33 | 2 | 92 | 0,48 | 1995–2009 | Juventus |
Didier Drogba | 44 | 14 | 30 | 0 | 93 | 0,46 | 2003–2015 | Olympique Marsylia (5) Chelsea (36) Galatasaray SK (3) |
|
15. | Thomas Müller | 42 | 19 | 21 | 0 | 103 | 0,40 | 2008– | Bayern Monachium |
16. | Fernando Morientes | 39 | 9 | 24 | 6 | 104 | 0,38 | 1997–2009 | Real Madryt (19) AS Monaco (9) Liverpool (3) Valencia CF (8) |
17. | Sergio Agüero | 38 | 5 | 27 | 6 | 64 | 0,59 | 2008– | Atlético Madryt (8) Manchester City (30) |
18. | Ferenc Puskás | 36 | 41 | 0,88 | 1956–1966 | Budapest Honvéd (1) Real Madryt (35) |
|||
19. | Gerd Müller | 34 | 34 | 1,00 | 1972–1977 | Bayern Monachium | |||
Wayne Rooney | 34 | 14 | 16 | 4 | 85 | 0,35 | 2004–2016 | Manchester United | |
21. | Samuel Eto’o | 33 | 10 | 20 | 3 | 80 | 0,38 | 2004–2014 | RCD Mallorca (1) Barcelona (19) Inter Mediolan (10) Chelsea (3) |
Edinson Cavani | 33 | 6 | 27 | 0 | 55 | 0,60 | 2011– | Napoli (5) Paris Saint-Germain (28) |
|
23. | David Trezeguet | 32 | 6 | 23 | 3 | 61 | 0,52 | 1997–2009 | AS Monaco (4) Juventus (28) |
24. | Serhij Rebrow | 31 | 1 | 19 | 11 | 68 | 0,46 | 1993–2007 | Dynamo Kijów |
Rivaldo | 31 | 2 | 25 | 4 | 78 | 0,40 | 1997–2007 | Barcelona (25) Milan (2) Olympiakos SFP (3) AEK Ateny (1) |
|
26. | Francisco Gento | 30 | 89 | 0,34 | 1955–1969 | Real Madryt | |||
Ryan Giggs | 30 | 6 | 22 | 2 | 151 | 0,20 | 1993–2011 | Manchester United | |
Patrick Kluivert | 30 | 4 | 25 | 1 | 75 | 0,40 | 1994–2006 | AFC Ajax (9) Barcelona (21) |
|
Arjen Robben | 30 | 16 | 13 | 1 | 110 | 0,27 | 2002– | PSV Eindhoven (3) Chelsea (2) Real Madryt (1) Bayern Monachium (24) |
|
Kaká | 30 | 11 | 19 | 0 | 88 | 0,34 | 2003–2014 | Milan (25) Real Madryt (5) |
|
Steven Gerrard | 30 | 6 | 15 | 9 | 73 | 0,29 | 2001–2015 | Liverpool | |
Neymar | 30 | 11 | 19 | 0 | 51 | 0,58 | 2013– | Barcelona (21) Paris Saint-Germain (9) |